دفتر تبلیغات اسلامی شعبه خراسان رضوی-
پژوهشکده اسلام تمدنی
سیره پژوهی اهل بیت (علیهم السلام) رویکرد تمدنی
2538-5682
5
8
2019
03
21
آسیبشناسی عملکرد حدیثی اهلسنت در نقل فضائل اهلبیت مطالعه موردی: بررسی رَوایی و اعتبار ایرادات ابنشهرآشوب بر محدثان اهلسنت
7
23
FA
منصور
داداش نژاد
دانشیار گروه تاریخ اسلام پژوهشگاه حوزه و دانشگاه
m.dadash@yahoo.com
محمدکاظم
علیجانی
دانشجوی دکتری تاریخ تشیع دانشگاه اصفهان و دانش آموخته حوزه علمیه
mk.alijani67@ltr.ui.ac.ir
10.22081/csa.2020.68492
ابنشهرآشوب (متوفای 588) در مقدمه کتاب مناقب خویش با اشاره به چهل روایت و خبر در باب مناقب اهلبیت معتقد است اهلسنت در این روایات دست برده و خبر یا حدیث را به گونهای تنظیم کردهاند که حقوق اهلبیت پایمال شود. او با برشماری ده محور، از اجماع اهلسنت برای خاموش کردن نور الهی پرده برداشته است. این مقاله بر آن است تا با بررسی و نقادی نظرات ابنشهرآشوب، نشان دهد که موارد یاد شده، خط فکری حاکم بر آراء اهلسنت نیست. پارهای از مواردی که ابن شهرآشوب به عنوان کاستی اهلسنت یاد کرده در میان محدثان شیعه نیز رواج داشتهاست. برای سنجش رَوایی نقادیهای ابنشهرآشوب، احادیث مورد نظر وی به صورت مقایسهای در کتب ششگانه اهلسنت و شش کتاب حدیثی شیعه (کتب اربعه، محاسن برقی و بصائر الدرجات) مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
ابنشهرآشوب,منابع اهلسنت,مناقب اهلبیت,نقد حدیث
https://sirepajouhi.isca.ac.ir/article_68492.html
https://sirepajouhi.isca.ac.ir/article_68492_d8ef7d4e3786a282f76ec6ea8c7c6f3b.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی شعبه خراسان رضوی-
پژوهشکده اسلام تمدنی
سیره پژوهی اهل بیت (علیهم السلام) رویکرد تمدنی
2538-5682
5
8
2019
03
21
سیره امام علی در دریافت مالیات
25
40
FA
علی اکبر
ذاکری
استادیار پژوهشکده تاریخ و سیرۀ پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
a.zakerkhomi@isca.ac.ir
10.22081/csa.2010.68493
دریافت مالیات از کارهای مرسوم حکومتهاست. مقدار و چگونگی دریافت به صورتی که موجب نارضایتی مردم و تعطیلی واحدهای تولیدی نشود از مهمترین مسایل حکومتها بودهاست. این مقاله با نگاهی تحلیلی به سیره امیرالمؤمنین، به واکاوی این پرسش میپردازد که ملاک دریافت مالیات در سیره امام چه بودهاست؟ در این بررسی نشان داده شد، معیار اصلی امام برای دریافت مالیات توجه به آبادی شهرها بودهاست. از اینرو ایشان از مازاد بر نیازهای مردم، مالیات دریافت میکردهاست. بر همین مبنا، امام دستورالعملهایی برای کارگزاران صادر کرده بودند تا از سرمایه اولیه مردم، مالیات دریافت نشود. امام علی7 خود بر عملکرد مؤدیان مالیات نظارت میکردند و بازرسانی نیز برای رسیدگی به شکایات مردم انتخاب کرده بودند.
خراج,زکات,عدالت اقتصادی امام علی,مالیات
https://sirepajouhi.isca.ac.ir/article_68493.html
https://sirepajouhi.isca.ac.ir/article_68493_77be804a529579bd2168e544c255eb92.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی شعبه خراسان رضوی-
پژوهشکده اسلام تمدنی
سیره پژوهی اهل بیت (علیهم السلام) رویکرد تمدنی
2538-5682
5
8
2019
03
21
میزان بهرهمندی عباسیان از جایگاه علویان در دستیابی به خلافت
41
57
FA
محمد
حسن بیگی
عضو هیات علمی دانشگاه اراک
mohaamad.beigi@gmail.com
10.22081/csa.2020.68494
پس از رحلت پیامبر جامعه اسلامی به سه گروه تقسیم شد: مهاجران که عمدتاً خواهان خلافت ابوبکر شدند، انصار که خواستار خلافت سعد بن عباده بودند و طرفداران خلافت امام علی. در این میان، عباس و چهار پسرش در گروه سوم جای داشتند و از خلافت امام علی حمایت میکردند. نزدیکی عباسیان به علویان تقریباً در سراسر سده نخست هجری ادامه داشت. در آغاز قیام عباسیان در حدود 100 هجری، آنها زیرکانه، بسیاری از الگوهای تبلیغی علویان را به کار گرفتند. عباسیان که مدعی جانشینی از سوی ابوهاشم نوه امام علی بودند، با هوشیاری توانستند از دیگر رقبای خود پیشی بگیرند. سؤال اصلی پژوهش آن است که عباسیان در قیام خود چگونه از شعائر شیعی بهره گرفته و از حمایت شیعیان استفاده کردند؟ در این مقاله چگونگی رابطه بنی عباس با شیعیان پیش از دستیابی به قدرت و همچنین استفاده ابزاری آنها از الگوها و روشهای شیعیان در راستای تقویت قیامشان مورد بازخوانی و تحلیل قرار گرفته است تا نشان دهد عباسیان چه مقدار از این الگوها بهره بردند تا از طرفداری شیعیان برخوردار شوند.
تشیع,خلافت,عباسیان,علویان,قیام عباسی
https://sirepajouhi.isca.ac.ir/article_68494.html
https://sirepajouhi.isca.ac.ir/article_68494_75965a84096c8f6a683567e31e73522b.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی شعبه خراسان رضوی-
پژوهشکده اسلام تمدنی
سیره پژوهی اهل بیت (علیهم السلام) رویکرد تمدنی
2538-5682
5
8
2019
03
21
تبیین مسئله مهدویت در رویکرد امام صادق بر مبنای کتاب الغیبه نعمانی
59
74
FA
سید محمد تقی
موسوی کراماتی
دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم.
musavi.keramati@yahoo.com
10.22081/csa.2020.68495
مسئله مهدویت از بنیانیترین اصول اعتقادی شیعه است. چندان که با این اصل میتوان تمایزی خاص میان تشیع و دیگر مکاتب باورمند به موعودگرایی ملاحظه کرد. شیعه پرچمدار قرائتی خاص از موعودگرایی در چهارچوب باور به مهدویت شخصی و موجود بودهاست. در دوره امام صادق بنابر فضای باز سیاسی، فرصتی مغتنم به دست آمد تا ایشان نسبت به گذشته، با شکل روشنتری باور به مهدویت را بازنمایی نماید. نوشتار پیش رو میکوشد با رویکردی تحلیلی با استناد به کتاب نعمانی، رویکرد امام صادق را درباره مسئله مهدویت تبیین نماید. نعمانی از علمای متقدم شیعه در کتاب <em>الغیبه،</em> بخش زیادی از روایتهای امام صادق را گرد آوردهاست. بر اساس این کتاب، رویکرد امام صادق را میتوان در سه محور انکاری، اثباتی و تبیینی به بحث گذاشت. رویکرد انکاری بازتاب نفی حرکتهای موعودگرایانه دوره امام صادق است که به صورت کلی در دو بخش انکار فردی و انکار رفتاری ظهور کردهاست. رویکرد اثباتی، سه وجه اثباث وجود حضرت مهدی، غیبت حضرت مهدی و انتظار فرج را دربر میگیرد. رویکرد تبیینی شامل معرفی حضرت مهدی، غیبت حضرت مهدی4 و علائم ظهور میشود. این رویکرد موجب پدید آمدن یک مکتب خاص فکری و اعتقادی درباره مسئله مهدویت شد.
کتاب الغیبه,نعمانی,مکتب جعفری,مهدویت
https://sirepajouhi.isca.ac.ir/article_68495.html
https://sirepajouhi.isca.ac.ir/article_68495_953db60aeec8510e1da3210c6d99b0bd.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی شعبه خراسان رضوی-
پژوهشکده اسلام تمدنی
سیره پژوهی اهل بیت (علیهم السلام) رویکرد تمدنی
2538-5682
5
8
2019
03
21
مهتدی عباسی (حک. 255- 256) از اصلاحات سیاسی تا مبارزه با امامیه
75
94
FA
احمد
فلاح زاده
دکتری تاریخ اسلام دانشگاه مذاهب اسلامی تهران
ahram12772@yahoo.com
10.22081/csa.2020.68496
اقدامات سیاسی-اداری مهتدی او را را از دیگر خلفای عباسی متمایز کرده بود. سؤال اصلی پژوهش این است که مهتدی برای احیای خلافت عباسیان و مهار فعالیتهای شیعیان چه اقداماتی انجام داد؟ این پژوهش با بررسی منابع تاریخی نشان میدهد که مهتدی به سبب انتشار اخبار مربوط به تولد امام دوازدهم و گسترش قیامهای شیعی در شهرهای مختلف، به رقابت با امامیه پرداخته بود. از این رو خلیفه عباسی در رقابت معنوی با بیت امام حسن عسکری، تلاش کرد تا ضمن اصلاحات سیاسی در دربار، با پیروی از الگوی فکری خلیفه اموی، عمر بن عبدالعزیز، زهدگرایی را در خلافت عباسی رواج دهد. نابسامانی دربار، سرکشی فرماندهان و ناتوانی او در آرام کردن نظامیان، موجب شده تا برنامه های او به ثمر ننشیند و بلافاصله پس از حکومت کوتاه او، روش خشونت و ارعاب دوره متوکل بر دربار عباسیان مستولی شود.
امام حسن عسکری,امامیه,زهد سیاسی,مهتدی عباسی
https://sirepajouhi.isca.ac.ir/article_68496.html
https://sirepajouhi.isca.ac.ir/article_68496_09282bc8f32f5a3238f09a25f756df61.pdf
دفتر تبلیغات اسلامی شعبه خراسان رضوی-
پژوهشکده اسلام تمدنی
سیره پژوهی اهل بیت (علیهم السلام) رویکرد تمدنی
2538-5682
5
8
2019
03
21
تأثیر شیعهگرایی عصر صفوی بر تاریخ نگاری عالمآرای شاهطهماسب
95
111
FA
علی اکبر
جعفری
دانشیار دانشگاه اصفهان
a.jafari2348@yahoo.com
مهشید سادات
اصلاحی
کارشناس ارشد تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه اصفهان
mahshideslahi@yahoo.com
متین سادات
اصلاحی
کارشناس ارشد تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه اصفهان
matineslahi@yahoo.com
10.22081/csa.2020.68497
ثبت وقایع و رویدادهای زندگی پادشاهان به سبکهای مختلف، یکی از رایجترین سنتهای تاریخنویسی در ایران بود. برای اطلاع از فهم تاریخی، تاریخنگری و تاریخنگاری در ادوار مختلف، گریزی جز استفاده از این آثار نیست. کتاب <em>عالمآرای شاهطهماسب</em>، نوشته حسینیمرعشیتبریزی حوادث دوره شاهطهماسب را در قالب داستانی-تاریخی در فاصله سالهای 930 تا 981 ثبت کردهاست. با عنایت به اهمیت این کتاب در مطالعات تاریخی دوره صفوی، به ویژه از نظر بررسی شیعهگرایی رایج در این دوره، این پژوهش درصدد است به روش توصیفی- تحلیلی، ویژگیهای تاریخنگری و تاریخنگاری حسینیمرعشیتبریزی را با توجه به رویکردهای شیعی مورخ، بررسی و تحلیل کند. سؤال اصلی پژوهش این است که شیعهگرایی رایج در دوره صفوی چه تأثیری بر تاریخنگری و تاریخنگاری حسینی مرعشی در تألیف عالمآرایشاهطهماسب داشته است؟ یافتههای پژوهش نشان میدهد بهرغم داستانی بودن اثر، عواملی همچون مذهب رایج و رسمی تشیع، دیدگاه و گرایشهای اعتقادی نویسنده و تأثیرپذیری از شیعهگرایی، در تاریخنگری و تاریخنگاری او تأثیرگذار بودهاست. لذا مؤلفههایی نظیر مشروعیتبخشی به شاه صفوی، نگاه مذهبی مورخ به تاریخ، رویاپردازی قداستی، تأویلگراییدینی، تقدیرگرایی و نگرش غالیانه و همچنین استفاده از ادبیات شیعی و واژگان و اسامی برخاسته از باورهایشیعی و تکرار اسامی ائمه، نشاندهنده تأثیرپذیری مولف از شیعهگرایی رایج در ایران عصر صفوی بودهاست.
تاریخنگاری,حسینیمرعشیتبریزی,صفویان,عالمآرایشاهطهماسب
https://sirepajouhi.isca.ac.ir/article_68497.html
https://sirepajouhi.isca.ac.ir/article_68497_eb7a4fb95c5b39c83d68b9679407ec39.pdf