تبیین جایگاه پادشاهان صفوی در غیبت امام (عج) از منظر مورخان

تشکیل حکومت صفویه با ویژگی­ هایی همراه بود که مهم ­ترین آن رسمیت یافتن مذهب تشیع است. حکومت­ها برای پذیرش در میان مردم جامعه نیاز به آن دارند تا برای حکومت­ کردن خود حقی قایل شوند. در جامعه­ ی ایران مشروعیت حکومت، مهم ­ترین عامل برای حق حکومت­ کردن محسوب می­ شود. تکیه­ ی صفویان بر مذهب تشیع نیاز به پذیرش حکومت آنان بر پایه ­ی تعالیم و معارف مذهب تشیع داشت. شیعیان به ولایت ائمه در همه­ ی زمان­ها- زمان حضور و غیبت، حکومت علنی و غیر علنی- اعتقاد دارند. اینکه پذیرش صفویان در زمان غیبت توسط شیعیان چگونه صورت گرفت و جایگاه پادشاهان صفوی چگونه و بر چه اساسی تبیین گردید؟ موضوعی است که پژوهش حاضر درصدد بررسی و درک گفتمان­ های مسلط در دوره­ های مختلف آن در رابطه با تعامل قدرت پادشاهان و علمای دین از طریق تاریخ ­نوشته­ های دوره ­ی صفوی است. زیرا مورخان به­ عنوان افراد جامعه - البته از گروه فرهیختگان و اغلب دیوانیان و گاه علما و ادبا- متأثر از حیات فکری جامعه­ ی خود هستند و تحت شرایط خاص زیستگاه خود، به ­لحاظ زمانی و مکانی و مصلحت ­های موجود، تاریخ خود را می­نگارند.
دستاوردهای مقاله نشان داد که گفتمان­های ایجادشده با فراز و فرود قدرت سیاسی و مذهبی در دوره­ های مختلف، گاه در تأثیرپذیری از اندیشه ­ی موعودگرایانه، پادشاهان صفوی را به عنوان نایبان امام زمان (ع) و گاه بر پایه­ ی اندیشه­ ی تقدیرگرایانه، آنان را برگزیده­ ی خداوند دانسته و حکومتشان به مقتضای شرایط سیاسی و مذهبی به­عنوان لطف الهی، حکومت ابدمدت و ابدپیوند با ولایت امام زمان(ع) خوانده شده است