راهبردها و راهکارهای رسول خدا(ص) در مواجهه با مخالفان از منظر مجمع البیان

نویسندگان

1 مدرس گروه معارف دانشگاه فرهنگیان

2 دانشجوی دکتری تاریخ اسلام دانشگاه اصفهان

3 دانشجوی دکتری تاریخ ایران اسلامی دانشگاه شهید چمران

10.22081/csa.2023.66248.1172

چکیده

چگونگی تعامل و تقابل پیامبر(ص) با مخالفان خویش همواره یکی از مسائل بحث برانگیز در تاریخ اسلام بوده‌است. در دوره معاصر برخی از پژوهشگران به‌ویژه برخی از شرق شناسان، برخورد‌های قهرآمیز پیامبر(ص) با بعضی از مخالفانش را برجسته کرده و پیامبر(ص) را به خشونت گرایی متهم کرده‌اند. افزون‌بر منابع تاریخی، مهمترین و موثق­ترین منبع برای بازشناسی رفتار پیامبر(ص) در ارتباط با مخالفان، آیات قرآن و تفاسیر و روایات مرتبط با آن آیات است. در این میان مجمع البیان فی تفسیر القرآن (تألیف 536) از مهمترین و جامع­ترین تفاسیر است. این تفسیر به جامعیت و انصاف در بررسی آرا مختلف مشهور است. از این­رو مقاله حاضر با تکیه‌بر تفسیر مجمع البیان به تحلیل و بررسی دقیق سیره پیامبر اسلام6 در مواجهه با مخالفان (مشرکان، اهل کتاب و منافقان و مانند اینها) پرداخته است. پژوهش حاضر در پی پاسخ به این سؤال اساسی است که شیوه مواجهه رسول خدا با مخالفین مبتنی بر چه اصولی بوده‌است؟ یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که رفتار پیامبر6 در مواجهه با مخالفان بر اساس دو راهبرد اصلی تعامل با مخالفان و تقابل با معاندان (دشمنان) استوار بوده و آن حضرت در راستای این دو راهبرد اصلی از راهکارهای مختلفی نیز در برخورد با مخالفین و معاندین اسلام بهره برده است. این راهکارها با توجه به ماهیت متفاوت اقدامات مخالفان و معاندان اسلام متفاوت بوده‌است.

کلیدواژه‌ها

سیره پژوهی اهل بیت (علیهم السلام) رویکرد تمدنی
دوره 8، شماره 15
مهر 1401
صفحه 5-20

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار