آسیب‌شناسی مناقب‌نگاری اهل بیت(ع)؛ مطالعه موردی: گزارش بیرون کشیدن تیر

نویسنده

استادیار گروه هنر و تمدن اسلامی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

10.22081/csa.2021.70744

چکیده

در یکی از جنگ‌ ها، تیری به پای علی(ع) اصابت کرد به گونه‌ ای که بیرون آوردنش دشوار می ‌نمود. از این­ رو پیشنهاد شد به هنگام نماز که آن حضرت از خود غافل شده و غرق ارتباط با پروردگار است، تیر را بیرون آورند. پرسش اصلی مقاله این است که چنین رخدادی از سوی چه کسانی و با چه هدفی در قالب منقبت گزارش شده ‌است؟ در بررسی تاریخی گزارش‌ های موجود درباره این منقبت روشن شد که این گزارش، نخستین بار در سده ششم هجری ساخته شد و ترویج کنندگان آن نیز صوفیان خراسان بوده ‌اند. آن گاه این منقبت از طریق صوفیه به کتاب ‌های شیعه و از طریق منابع شیعه به برخی مناقب ­نگاری ‌های اهل سنت راه یافته است. در این بررسی نشان داده شد این منقبت با آموزه‌های اصیل دینی و آیات قرآنی در تضاد است. همچنین مشخص شد که این گزارش در مسئله زمان و مکانِ اصابت تیر و نیز پیشنهاد دهنده روش بیرون آوردن تیر با واقعیت‌ های تاریخی ناسازگار و متناقض است.

کلیدواژه‌ها