رابطه حضرت فاطمه(س) و امام علی(ع) در الطبقات الکبری ابن سعد

نویسندگان

1 کارشناس ارشد تاریخ تشیع دانشگاه پیام نور

2 استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه پیام نور

3 استادیار گروه تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

10.22081/csa.2022.62264.1132

چکیده

رابطه فاطمه(س) و علی(ع) از موضوعاتی است که در منابع تاریخی به صورت‌های گوناگون و گاه متناقض گزارش شده‌است. در این میان الطبقات الکبری که از قدیم‌ترین منابع تاریخی، تألیف ابن‌سعد (متوفای230) از نمایندگان اصلی اهل حدیث در سده سوم هجری است، گزارش‌هایی در این‌باره ارائه کرده که بسیاری از آنها در منابع بعدی نیز تکرار شده‌است. بر اساس روایات ابن‌سعد، حضرت فاطمه(س) و علی(ع) در زندگی مشترک اختلافاتی داشتند که احتمالاً مهمترین و قدیم‌ترین آنها به خواستگاری علی(ع) از دختر ابوجهل برمی‌گردد. پرسش اصلی پژوهش این است که تا چه اندازه می‌توان در مورد وجود اختلاف میان حضرت زهرا(س) و امام علی(ع) به این روایات اعتماد کرد؟ بر اساس یافته‌های این مقاله روایات ابن‌سعد و شماری دیگر از نویسندگان اهل سنت درباره شدت این اختلافات چندان قابل اعتماد نیستند. به نظر می‌رسد برخی از این اخبار محملی برای ساختن شأن صدور حدیث نبوی «فاطمة بضعة منی ...» و مبرّا کردن شیخین از آزار فاطمه(س) بوده‌است. گزارش اختلاف میان زوجین، تنها منحصر به منابع سنی نیست، بلکه به صورت پراکنده در برخی منابع شیعی نیز انعکاس یافته است. ظاهراً برخی از این روایات در منابع شیعی نیز به بهانه بیان فضائل امیرالمؤمنین جعل شده‌است. چنین روایاتی با ارائه تصویر نادرست از فاطمه(س)، آن حضرت را تحت تأثیر سخنان اطرافیان نشان می‌دهد. این رویات جعلی چنین وانمود می‌کنند که آن حضرت بارها از روی ضعف، برای شکایت نزد پیامبر(ص) ‌رفته است.

کلیدواژه‌ها

سیره پژوهی اهل بیت (علیهم السلام) رویکرد تمدنی
دوره 8، شماره 14
فروردین 1401
صفحه 45-62

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار