تبیین مسئله مهدویت در رویکرد امام صادق بر مبنای کتاب الغیبه نعمانی

نویسنده

دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم.

10.22081/csa.2020.68495

چکیده

مسئله مهدویت از بنیانی‌ترین اصول اعتقادی شیعه است. چندان که با این اصل می‌توان تمایزی خاص میان تشیع و دیگر مکاتب باورمند به موعودگرایی ملاحظه کرد. شیعه پرچمدار قرائتی خاص از موعودگرایی در چهارچوب باور به مهدویت شخصی و موجود بوده‌است. در دوره امام صادق بنابر فضای باز سیاسی، فرصتی مغتنم به دست آمد تا ایشان نسبت به گذشته، با شکل روشن‌تری باور به مهدویت را بازنمایی نماید. نوشتار پیش رو می‌کوشد با رویکردی تحلیلی با استناد به کتاب نعمانی، رویکرد امام صادق را درباره مسئله مهدویت تبیین نماید. نعمانی از علمای متقدم شیعه در کتاب الغیبه، بخش زیادی از روایت‌های امام صادق را گرد آورده‌است. بر اساس این کتاب، رویکرد امام صادق را می‌توان در سه محور انکاری، اثباتی و تبیینی به بحث گذاشت. رویکرد انکاری بازتاب نفی حرکت‌های موعودگرایانه دوره امام صادق است که به صورت کلی در دو بخش انکار فردی و انکار رفتاری ظهور کرده‌است. رویکرد اثباتی، سه وجه اثباث وجود حضرت مهدی، غیبت حضرت مهدی و انتظار فرج را دربر می‌گیرد. رویکرد تبیینی شامل معرفی حضرت مهدی، غیبت حضرت مهدی4 و علائم ظهور می‌شود. این رویکرد موجب پدید آمدن یک مکتب خاص فکری و اعتقادی درباره مسئله مهدویت شد.

کلیدواژه‌ها